Przejdź do menu Przejdź do treści

Katedra Literatury Dawnej i Edytorstwa

Utworzona w roku 2019 Katedra Literatury Dawnej i Edytorstwa powstała w wyniku połączenia dwóch istniejących wcześniej jednostek: Katedry Literatury Staropolskiej i Oświeceniowej oraz Katedry Edytorstwa i Nauk Pomocniczych Filologii. Aktualnie w Katedrze zatrudnionych jest siedmiu pracowników naukowo-dydaktycznych: prof. Piotr Borek, prof. Kazimierz Gajda, prof. Roman Mazurkiewicz, dr hab. Maciej Eder, dr Magdalena Ryszka-Kurczab, dr Marcin Piątek, dr Monika Kardasz.

W powołanej do istnienia w roku 1953 Katedrze Historii Literatury Polskiej badania nad literaturą staropolską i edytorstwem naukowym zajmowały miejsce marginalne. W latach 1955–1963 wykłady, ćwiczenia i seminaria z historii dawnej literatury prowadził Jan Kazimierz Zaremba (1906–1983), wykładowca Uniwersytetu Śląskiego, który zajmował się m.in. twórczością Wacława Potockiego, Walentego Roździeńskiego i piśmiennictwem reformacyjnym.  Wraz z powstaniem w roku 1971 Instytutu Filologii Polskiej dotychczasowa Katedra Historii Literatury Polskiej została przemianowana na Zakład Literatury Polskiej. Kadrę naukowo-dydaktyczną Zakładu zasilił wówczas dr Jan Okoń (od 1994 profesor), który rozwinął badania naukowe nad dramatem i teatrem jezuickim, barokową epiką oraz polsko-włoskimi związkami kulturalnymi. W 1992 roku utworzony został Zakład Kultury i Literatury Staropolskiej, którego kierownictwo objął doc. Jan Okoń. Po jego przejściu na Uniwersytet Łódzki w roku 1994 funkcję kierownika Zakładu objął dr Roman Mazurkiewicz. Do Zakładu należeli wówczas dr Marek Białota, mgr Renata Stachura oraz zmarły przedwcześnie mgr Krzysztof Pałac. W roku 2003 Zakład Kultury i Literatury Staropolskiej został przekształcony w Katedrę Literatury Staropolskiej i Oświeceniowej, która funkcjonowała do roku 2019 pod kierownictwem prof. dr hab. Romana Mazurkiewicza. W jej skład wchodzili ponadto prof. dr hab. Piotr Borek, dr hab. Maciej Eder, dr Magdalena Ryszka-Kurczab oraz dr Marcin Piątek.

Katedra Edytorstwa i Nauk Pomocniczych Filologii powstała w 2007 roku na podstawie decyzji Rady Wydziału Humanistycznego, odzwierciedlającej potrzeby związane z funkcjonowaniem od 2001 roku specjalności pod nazwą „Edytorstwo i komunikacja medialna”. Początkowo zakres działalności Katedry dotyczył nauk pomocniczych, które były przedmiotem kształcenia także dla pozostałych specjalności w Instytucie Filologii Polskiej i służyły ‒ podobnie jak kursy o profilu redakcyjnym oraz cyfrowym ‒ zaznajomieniu studentów pierwszego roku z metodami dokumentacji i informacji naukowej, kształtowaniu nawyków korzystania ze źródeł, nadto wdrożeniu uczestników zajęć do samodzielnego redagowania wypowiedzi pisemnych. Drugi zakres obejmował edytorstwo teoretyczne i praktyczne. Tekstologia oraz przedmioty związane z szeroko rozumianą poligrafią przygotowywały do edytowania dzieł literackich, naukowych, podręczników, dostarczały wiedzy i umiejętności niezbędnych do pracy w wydawnictwie, drukarni, redakcji czasopism i w innych ośrodkach społecznego przekazu. Zajęcia prowadzili pracownicy Katedry, jak również fachowcy z branży poligraficznej. Wykłady, konwersatoria i seminaria na studiach licencjackich i magisterskich oraz podyplomowych, doktoranckich i polonijnych obejmowały humanistykę w aspekcie edytorskim, literaturoznawczym, kulturowym, częściowo językoznawczym oraz medialnym. Do momentu zlikwidowania Katedry jako jednostki samodzielnej – wskutek reorganizacji  Instytutu w 2019 roku – jej skład osobowy był następujący: prof. dr hab. Kazimierz Gajda (kierownik Katedry), prof. dr hab. Marek Buś, prof. dr hab. Maria Ostasz, prof. UP dr hab. Maciej Eder, prof. UP dr hab. Piotr Kołodziej, dr Marcin Piątek.

 

Pracownicy naukowi:

prof. dr hab. Roman Mazurkiewicz – p. o. kierownika

prof. dr hab. Piotr Borek

prof. dr hab. Marek Buś

prof. dr hab. Maciej Eder

dr Monika Kardasz

dr Marcin Piątek

dr Magdalena Ryszka-Kurczab

 

Główne obszary badawcze pracowników Katedry

Główne pola zainteresowań naukowych pracowników Katedry Literatury Dawnej, Edytorstwa i Nauk Pomocniczych określa precyzyjnie aktualna nazwa Katedry. W jej obrębie prowadzone są bowiem zarówno studia nad kulturą Pierwszej Rzeczypospolitej, jak również badania w zakresie edytorstwa (dawnego i współczesnego), nauk pomocniczych filologii oraz humanistyki cyfrowej. W aspekcie historycznym badania te dotyczą m.in. mediewistyki literackiej, średniowiecznej poezji religijnej, barokowego pamiętnikarstwa, piśmiennictwa użytkowego, epiki batalistycznej, literatury okolicznościowej, historii i kultury dawnej Ukrainy, związków literatury staropolskiej z twórczością popularną i folklorem, historii retoryki, dialektyki i erystyki. Innym kręgiem badań podejmowanych przez pracowników Katedry jest edytorstwo dawnych zabytków, humanistyka cyfrowa, atrybucja autorska i stylometria oarz zastosowanie metod statystycznych w filologii i w językoznawstwie. Zróżnicowane są również pola badań naukowych pracowników zatrudnionych w dotychczasowej Katedrze Edytorstwa i Nauk Pomocniczych Filologii (obecnie w obrębie Katedry Literatury Dawnej, Edytorstwa i Nauk Pomocniczych). W przekroju chronologicznym i materiałowym podejmowane przez nich zagadnienia edytorskie dotyczą literatury staropolskiej, wieku dziewiętnastego i początku dwudziestego, ale też tekstów kultury, komunikacji wizualnej, piśmiennictwa krytycznego, literatury dla najmłodszych oraz podręczników szkolnych. Ważniejsze przedsięwzięcia naukowe z ostatnich lat – w formie grantów – to kontynuowanie edycji Dzieł wszystkich Cypriana Norwida, prace nad edycją krytyczną Fraszek Jana Kochanowskiego, redakcja filologiczna materiałów źródłowych o polskich sybirakach, a także dalsze studia nad atrybucją autorską. Od wielu lat podejmowano inicjatywy wydawnicze wespół z uczelniami w Poznaniu (UAM) i Lublinie (KUL) oraz IBL PAN w Warszawie. Podtrzymywano dobre kontakty ze środowiskiem akademickim w Krakowie (UJ), we Wrocławiu (UWr), w Opolu (UO), a już tradycyjnie we Lwowie i w Grodnie. Owocne okazały się poszukiwania polskich druków unikatowych w zbiorach szwedzkich. W książce The Theory of Paedeia in Literary Axiology sfinalizowane zostało opracowanie zjawiska literatury „osobnej”.

 

Konferencje i inne ważne wydarzenia organizowane / współorganizowane w Katedrze:

2009‒2018 ‒ cykl ogólnopolskich konferencji naukowych „Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej (do XIX wieku)”

2016 ‒ Międzynarodowa konferencja Digital Humanities pod auspicjami Alliance for Digital Humanities Organizations, zorganizowana przez UJ i UP (dr hab. Maciej Eder), Kraków 2016.

2017 – organizacja konferencji krajowej Profesor Tadeusz Ulewicz jako badacz dawnej literatury i kultury – w stulecie urodzin (Polska Akademia Umiejętności i Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie).

2017 – współorganizacja konferencji naukowej „Literackie kosmogonie Józefa Barana”, Uniwersytet Pedagogiczny.

2918 – współorganizacja konferencji naukowej w Uniwersytecie Jagiellońskim i w Polskiej Akademii Umiejętności pt. Stanisław Pigoń (1885–1968). Profesor i obywatel.

2019 ‒ współorganizacja konferencji naukowej „Jerzy Harasymowicz – poeta Krakowa, poeta Karpat. Próba nowego odczytania”, Uniwersytet Pedagogiczny.

 

Inna aktywność katedry (granty, projekty itd.):

Udział w międzynarodowym projekcie badawczym Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej, 2007‒2011 (Roman Mazurkiewicz, Piotr Borek, Maciej Eder).

Edycje w ramach grantów finansowanych przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki:

Dokończenie sejmowego wydania Dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego ‒ edycja krytyczna Fraszek Jana Kochanowskiego (Maciej Eder)

Edycja Dzieł wszystkich Cypriana Norwida (Marek Buś)

Kazania maryjne, wyd. i oprac. R. Mazurkiewicz i K. Panuś, Wydawnictwo Unum, Kraków 2014 (seria: „Kazania w kulturze polskiej. Edycje kolekcji tematycznych”).

George Buchanan, Baptistes, sive Calumnia; Walenty Maciej Tepper, Wiersz smutny, śmierć męczeńską świętego Jana Chrzciciela wyrażający, wyd. E. Buszewicz i R. Mazurkiewicz, TNKUL, Lublin 2016 (seria: „Staropolski Dramat i Dialog Religijny”).

Michał Czajkowski, Wernyhora, wieszcz ukraiński. Powieść historyczna z roku 1768, wstęp i opracowanie P. Borek, Kraków 2017 (seria: „Biblioteka Sarmacka”).

Jan Aleksander Koreywa, Utwory okolicznościowe, wyd. P. Borek i R. Mazurkiewicz, Warszawa 2017 (seria: „Biblioteka Literatury Popularnej i Okolicznościowej”).

Wespazjan Kochowski, Ogród Panieński, wyd. R. Mazurkiewicz i W. Pawlak, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2019 (seria: Biblioteka Pisarzy Staropolskich, t. 47).

Archiwa